Rozwiązanie umowy o pracę ma kluczowe znaczenie dla prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Zgodnie z polskim prawem pracy, sposób zakończenia stosunku pracy wpływa na możliwość uzyskania tego świadczenia. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz kodeks pracy precyzują, w jakich sytuacjach bezrobotny może otrzymać zasiłek oraz jakie warunki musi spełnić.
Wypowiedzenie umowy a prawo do zasiłku
Art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewiduje, że prawo do zasiłku nie przysługuje osobie bezrobotnej, która w okresie 6 miesięcy przed rejestracją w urzędzie pracy rozwiązała stosunek pracy za wypowiedzeniem dokonanym przez pracownika. Wypowiedzenie takie jest jednostronną czynnością prawną skutkującą zakończeniem stosunku pracy po upływie okresu wypowiedzenia.
Wypowiedzenie z zachowaniem okresu wypowiedzenia
Rozwiązanie umowy w tej formie skutkuje tym, że bezrobotny nabędzie prawo do zasiłku dopiero po 90 dniach od rejestracji w urzędzie pracy. Ma to na celu zniechęcenie pracowników do pochopnego składania wypowiedzeń, a także promowanie odpowiedzialnego podejścia do zakończenia stosunku pracy.
Przykład 1.Pan Jan złożył wypowiedzenie z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia, które zakończyło się 31 sierpnia 2024 r. Zarejestrował się jako bezrobotny 1 września 2024 r. Prawo do zasiłku uzyska po 90 dniach od rejestracji.Wypowiedzenie bez zachowania okresu wypowiedzenia
Wypowiedzenie umowy a prawo do zasiłku - jeżeli pracownik rozwiązuje umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracodawcę, prawo do zasiłku przysługuje od dnia rejestracji. Tę formę regulują przepisy art. 55 § 1 kodeksu pracy (Dz. U. 2023 r., poz. 2084, dalej: k.p.), które pozwalają pracownikowi rozwiązać umowę natychmiastowo w przypadku niewypłacania wynagrodzenia lub innych istotnych naruszeń.
Przykład 2.Pani Anna rozwiązała umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia, ponieważ pracodawca od 3 miesięcy nie wypłacał jej wynagrodzenia. W takiej sytuacji prawo do zasiłku przysługuje jej od dnia rejestracji w urzędzie pracy.Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron
Zgodnie z art. 30 § 1 pkt 1 k.p., rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron jest aktem wspólnej zgody pracownika i pracodawcy na zakończenie współpracy w określonym terminie. Jeśli w ciągu 6 miesięcy przed rejestracją w urzędzie pracy pracownik rozwiązał umowę w ten sposób, prawo do zasiłku przysługuje dopiero po 90 dniach od rejestracji.
Przykład 3.Pan Marek i jego pracodawca zawarli porozumienie, zgodnie z którym umowa została rozwiązana 15 października 2024 r. Po rejestracji 16 października 2024 r. Pan Marek uzyska prawo do zasiłku 14 stycznia 2025 r.Wyjątek od tej zasady stanowi rozwiązanie umowy za porozumieniem stron z przyczyn niezależnych od pracownika, takich jak upadłość firmy, likwidacja zakładu pracy czy zmiana miejsca zamieszkania. W takich przypadkach prawo do zasiłku przysługuje od dnia rejestracji w urzędzie pracy, pod warunkiem przedstawienia stosownych dokumentów.
Rozwiązanie umowy z winy pracownika
Zgodnie z art. 75 ust. 2 pkt 3 u.p.z., osoba, która w ciągu 6 miesięcy przed rejestracją została zwolniona dyscyplinarnie, nabywa prawo do zasiłku dopiero po 180 dniach od rejestracji. Dodatkowo okres wypłaty zasiłku jest skrócony o te 180 dni, co oznacza, że przy świadczeniu przysługującym przez 6 miesięcy bezrobotny w ogóle nie otrzyma zasiłku.
Przykład 4.Pani Katarzyna została zwolniona dyscyplinarnie w dniu 31 lipca 2024 r. i zarejestrowała się w urzędzie pracy 1 sierpnia 2024 r. Prawo do zasiłku nabędzie 27 stycznia 2025 r., ale wypłata świadczenia zostanie skrócona o okres oczekiwania.Rozwiązanie umowy a szczególne przypadki
Niektóre przypadki rozwiązania stosunku pracy pozwalają na uzyskanie zasiłku bez okresu oczekiwania. Są to m.in. sytuacje, gdy:
umowa została rozwiązana za porozumieniem stron z powodu likwidacji zakładu pracy lub jego upadłości (art. 75 ust. 1 pkt 2 u.p.z.),
pracownik rozwiązał umowę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy zgodnie z art. 55 § 1 k.p.,
umowa została rozwiązana z przyczyn niezależnych od pracownika, np. zmiany miejsca zamieszkania (art. 30 § 1 pkt 1 k.p.).
Wypowiedzenie umowy a prawo do zasiłku - podsumowanie
Sposób rozwiązania stosunku pracy bezpośrednio wpływa na prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Wypowiedzenie umowy przez pracownika czy porozumienie stron oznacza okres oczekiwania na świadczenie, natomiast zwolnienie dyscyplinarne może pozbawić prawa do zasiłku przez 180 dni i skrócić okres jego wypłaty. Ważne jest, aby przed zakończeniem stosunku pracy dokładnie przeanalizować konsekwencje danej formy rozwiązania umowy, szczególnie jeśli w planach jest rejestracja w urzędzie pracy i ubieganie się o świadczenie.
