Indywidualna praktyka stomatologiczna, prowadzona przez lekarza stomatologa, różni się pod względem obowiązków dotyczących wynagrodzeń i czasu pracy od podmiotów leczniczych takich jak szpitale czy przychodnie. Podmioty lecznicze objęte są specyficznymi regulacjami, w tym ustawami określającymi najniższe wynagrodzenie oraz limity czasu pracy. W kontekście indywidualnej praktyki stomatologicznej, przepisy te mają jednak inne zastosowanie, co szczegółowo omawiamy w tym artykule, odwołując się do odpowiednich przepisów prawnych.
Czy indywidualna praktyka stomatologiczna jest podmiotem leczniczym?
Wynagrodzenia w praktyce stomatologicznej - jak rozliczać - podstawą prawną regulującą działalność leczniczą w Polsce jest ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2023 r. poz. 991, dalej u.d.l.). W ustawie tej podmioty lecznicze są zdefiniowane jako jednostki organizacyjne, które prowadzą działalność polegającą na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w różnych formach.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.d.l., podmiotami leczniczymi są:
przedsiębiorcy, we wszelkich formach przewidzianych dla działalności gospodarczej (jeżeli ustawa nie stanowi inaczej),
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
jednostki budżetowe,
instytuty badawcze,
fundacje, stowarzyszenia oraz inne osoby prawne i jednostki organizacyjne.
Jednak w przypadku indywidualnych praktyk lekarskich, art. 5 ust. 3 u.d.l. wprost stwierdza, że wykonywanie zawodu w ramach praktyki zawodowej nie jest prowadzeniem podmiotu leczniczego. Oznacza to, że indywidualna praktyka stomatologiczna nie jest traktowana jako podmiot leczniczy w rozumieniu tej ustawy, nawet jeśli świadczy usługi zdrowotne.
Art. 5 ust. 3 u.d.l.:
„Wykonywanie zawodu w ramach praktyki zawodowej nie jest prowadzeniem podmiotu leczniczego.”
Wynagrodzenia pracowników medycznych w podmiotach leczniczych – wyłączenie indywidualnych praktyk
Podmioty lecznicze są objęte szczególnymi przepisami dotyczącymi wynagrodzeń pracowników medycznych, w tym przepisami ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz.U. z 2020 r. poz. 830, dalej u.n.w.z.). Ustawa określa zasady ustalania wynagrodzeń w jednostkach zdrowotnych, takich jak szpitale i przychodnie.
Art. 1 ust. 1 u.n.w.z.:
„Ustawa określa sposób ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne, zatrudnionych w podmiotach leczniczych, oraz sposób osiągania najniższego wynagrodzenia zasadniczego.”
Zgodnie z tą ustawą, wynagrodzenie pracowników medycznych zatrudnionych w podmiotach leczniczych musi być ustalane w oparciu o ich kwalifikacje i rodzaj wykonywanej pracy, uwzględniając ustalony w przepisach minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego. Przepisy te mają zastosowanie do podmiotów leczniczych, które są zdefiniowane w art. 2 pkt 2 u.n.w.z., odnoszącym się do jednostek określonych w ustawie o działalności leczniczej.
Jednakże, ponieważ indywidualna praktyka stomatologiczna nie jest podmiotem leczniczym w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej, nie jest ona zobowiązana do stosowania regulacji ustawy o najniższym wynagrodzeniu pracowników medycznych.
Kodeks pracy a wynagrodzenia w indywidualnej praktyce stomatologicznej
Wynagrodzenia w praktyce stomatologicznej - jak rozliczać - mimo że indywidualna praktyka stomatologiczna nie jest podmiotem leczniczym, jej pracownicy (np. asystentki stomatologiczne, higienistki) są zatrudniani na podstawie umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych, co oznacza, że zasady wynagradzania tych pracowników reguluje Kodeks pracy.
Art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465) precyzuje, że zatrudnienie na podstawie umowy o pracę obejmuje nawiązanie stosunku pracy, w którym pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, za wynagrodzeniem.
Art. 22 § 1 Kodeksu pracy:
„Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.”
Wynagrodzenie pracowników zatrudnionych w indywidualnej praktyce stomatologicznej musi spełniać wymogi minimalnego wynagrodzenia przewidzianego w Kodeksie pracy. Art. 13 Kodeksu pracy gwarantuje, że każdy pracownik ma prawo do wynagrodzenia za pracę nie niższego niż minimalne wynagrodzenie ustalone na mocy przepisów prawa.
Art. 13 Kodeksu pracy:
„Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie to powinno odpowiadać rodzajowi pracy i kwalifikacjom pracownika oraz uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy.”
W związku z tym, stomatolog prowadzący indywidualną praktykę musi zapewnić swoim pracownikom wynagrodzenie zgodne z przepisami Kodeksu pracy, ale ma większą elastyczność w ustalaniu jego wysokości, w porównaniu do podmiotów leczniczych, które muszą stosować zasady ustalone w ustawie o najniższym wynagrodzeniu.
Czas pracy w podmiotach leczniczych a indywidualna praktyka stomatologiczna
Podmioty lecznicze, takie jak szpitale czy kliniki, są również objęte szczególnymi przepisami dotyczącymi czasu pracy. Zgodnie z art. 93 ust. 1 u.d.l., czas pracy pracowników zatrudnionych w podmiocie leczniczym nie może przekraczać:
7 godzin i 35 minut na dobę,
37 godzin i 55 minut na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
Limity czasu pracy są obowiązujące dla pracowników zatrudnionych w jednostkach określonych jako podmioty lecznicze. Jednak indywidualna praktyka stomatologiczna nie jest podmiotem leczniczym, co oznacza, że przepisy te nie mają do niej zastosowania.
W przypadku indywidualnych praktyk, czas pracy reguluje Kodeks pracy, który w art. 129 § 1 precyzuje, że czas pracy pracowników nie może przekraczać:
8 godzin na dobę,
40 godzin tygodniowo w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
Art. 129 § 1 Kodeksu pracy:
„Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym.”
Oznacza to, że w indywidualnej praktyce stomatologicznej stomatolog może stosować standardowe zasady dotyczące czasu pracy wynikające z Kodeksu pracy. W praktyce daje to większą elastyczność w organizacji pracy, w porównaniu do podmiotów leczniczych, gdzie obowiązują bardziej restrykcyjne limity.
Umowy cywilnoprawne w indywidualnej praktyce stomatologicznej
W indywidualnych praktykach stomatologicznych często stosuje się również umowy cywilnoprawne, takie jak umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Zatrudnienie na podstawie takich umów daje większą elastyczność zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi, jednak nie jest ono regulowane przepisami Kodeksu pracy w zakresie czasu pracy i minimalnego wynagrodzenia. Ważne jest jednak, aby umowy cywilnoprawne były odpowiednio skonstruowane i nie zastępowały umów o pracę, jeśli w rzeczywistości stosunek pracy spełnia cechy wskazane w art. 22 Kodeksu pracy.
Art. 22 § 1[1] Kodeksu pracy:
„Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy charakterystycznych dla stosunku pracy.”
Wynagrodzenia w praktyce stomatologicznej - jak rozliczać - podsumowanie
Indywidualna praktyka stomatologiczna nie jest podmiotem leczniczym w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej, co oznacza, że nie musi stosować przepisów dotyczących minimalnych wynagrodzeń oraz czasu pracy, obowiązujących podmioty lecznicze.
Wynagrodzenia pracowników w indywidualnej praktyce stomatologicznej regulowane są ogólnymi przepisami Kodeksu pracy, które wymagają, aby pracownicy otrzymywali co najmniej minimalne wynagrodzenie. Praktyka stomatologiczna nie jest jednak zobowiązana do stosowania ustawy o najniższym wynagrodzeniu zasadniczym pracowników medycznych.
Czas pracy w indywidualnej praktyce stomatologicznej jest regulowany przez Kodeks pracy, który przewiduje maksymalnie 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo, co daje większą elastyczność w organizacji pracy w porównaniu do podmiotów leczniczych, gdzie obowiązują bardziej restrykcyjne limity.
W indywidualnej praktyce stomatologicznej możliwe jest również zatrudnianie na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowy zlecenia, jednak należy unikać nadużywania tych umów w przypadku, gdy stosunek pracy spełnia cechy umowy o pracę.
