Bezrobocie jest jednym z największych problemów każdej gospodarki, mając znaczący wpływ na społeczeństwo. Ustawodawcy starają się walczyć z tym problemem poprzez różne rozwiązania prawne, które mają wspierać zarówno utrzymanie istniejących miejsc pracy, jak i tworzenie nowych. Kluczowym elementem tych działań jest wspieranie przedsiębiorczości osób fizycznych, z nadzieją, że sami stworzą nowe miejsca pracy. W związku z tym wprowadzono różne ulgi podatkowe i zwolnienia w składkach ubezpieczeniowych, aby ułatwić przedsiębiorcom rozpoczynającym działalność wejście na rynek i stabilizację ich pozycji.
Kredyt podatkowy
Jednym z rozwiązań wspierających nowych przedsiębiorców jest tzw. kredyt podatkowy. Polega on na odroczeniu i rozłożeniu na raty zobowiązań podatkowych z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Na mocy art. 44 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (u.p.d.o.f.), podatnicy korzystający z kredytu podatkowego są zwolnieni z obowiązku wpłacania zaliczek miesięcznych na podatek dochodowy, a nieuiszczone zaliczki nie stają się zaległością podatkową. Podatnicy muszą jednak złożyć zeznanie roczne i uregulować należny podatek w pięciu kolejnych latach podatkowych po roku korzystania ze zwolnienia, płacąc 20% należnego podatku rocznie.
Warunki skorzystania z kredytu podatkowego
Ulgi podatkowe dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą- kredyt podatkowy przysługuje tym, którzy po raz pierwszy rozpoczęli pozarolniczą działalność gospodarczą, pod warunkiem, że działalność była prowadzona przez co najmniej 10 pełnych miesięcy kalendarzowych w pierwszym roku podatkowym, albo działalność była prowadzona przez mniej niż 10 miesięcy, ale kredyt podatkowy będzie dostępny w drugim roku podatkowym.
Przedsiębiorcy muszą zgłosić zamiar skorzystania z kredytu podatkowego do właściwego urzędu skarbowego do 31 stycznia roku podatkowego, w którym planują korzystać z ulgi. Istnieją także limity przychodów i zatrudnienia, które muszą być spełnione, aby móc skorzystać z tej ulgi.
Przykład
Pan Adam rozpoczął prowadzenie działalności dnia 15 lutego 2022 r. Z kredytu podatkowego może skorzystać od dnia 1 stycznia 2023 r. Natomiast Pani Karolina rozpoczęła prowadzenie działalności dnia 20 czerwca 2022 r. Z kredytu podatkowego może skorzystać od dnia 1 stycznia 2024 r.
Warunkiem formalnym skorzystania z kredytu podatkowego jest złożenie we właściwym miejscowo urzędzie skarbowym oświadczenia o korzystaniu ze zwolnienia. Oświadczenie składa się w formie pisemnej w terminie do dnia 31 stycznia roku podatkowego, w którym podatnik będzie korzystał z tego zwolnienia.
Zwolnienie podatkowe, jakim jest kredyt podatkowy, służy tworzeniu nowych miejsc pracy i pobudzaniu przedsiębiorczości. Dlatego ustawodawca wiąże możliwość skorzystania z kredytu podatkowego z określonym limitem przychodów miesięcznych oraz limitem zatrudnienia.
Jak wynika z art. 44 ust. 7c pkt 1-3 u.p.d.o.f., kredyt podatkowy przysługuje podatnikom, którzy:
W okresie poprzedzającym rok korzystania z tego zwolnienia osiągnęli przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej średniomiesięcznie w wysokości stanowiącej równowartość w złotych kwoty co najmniej 1000 euro, przeliczonej według średniego kursu euro, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, z ostatniego dnia roku poprzedzającego rok rozpoczęcia tej działalności;
Od dnia rozpoczęcia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej do dnia 1 stycznia roku podatkowego, w którym rozpoczynają korzystanie ze zwolnienia, byli małym przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o działalności gospodarczej, a w okresie poprzedzającym rok korzystania ze zwolnienia zatrudniali, na podstawie umowy o pracę, w każdym miesiącu co najmniej 5 osób w przeliczeniu na pełne etaty;
W prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nie wykorzystują środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także innych składników majątku, o znacznej wartości (wynoszącej co najmniej równowartość 10 000 euro, przeliczonej według średniego kursu euro, ogłaszanego przez NBP, z ostatniego dnia roku poprzedzającego rok korzystania z tego zwolnienia), udostępnionych im nieodpłatnie przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, wykorzystywanych uprzednio w działalności gospodarczej prowadzonej przez te osoby i stanowiących ich własność.
Prawo do kredytu podatkowego mają także osoby, które są opodatkowane w formie ryczałtu ewidencjonowanego. Odpowiednie regulacje zawarte są w przepisach art. 21 ust. 6-13 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Od 1 stycznia 2009 r. ustawodawca zastrzega, że zwolnienie o którym mowa stanowi pomoc de minimis udzielaną w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis. Biorąc pod uwagę, że zwolnienie, o którym mowa, adresowane jest do nowych przedsiębiorców, raczej nie ma możliwości, aby przedsiębiorcy nie otrzymali zwolnienia z racji przekroczenia wartości dopuszczalnej pomocy de minimis.
Jednorazowa amortyzacja
Od 1 stycznia 2007 roku wprowadzono możliwość jednorazowej amortyzacji dla niektórych podatników. Podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą oraz mali podatnicy mogą dokonywać jednorazowych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych (z wyłączeniem samochodów osobowych), do wysokości 50 000 euro w roku podatkowym.
Jednorazowa amortyzacja jest dostępna dla tych, którzy:
rozpoczynają działalność gospodarczą po raz pierwszy,
nie prowadzili działalności gospodarczej w ciągu ostatnich dwóch lat,
nie byli wspólnikami spółki niebędącej osobą prawną lub ich małżonkowie nie prowadzili działalności gospodarczej w okresie wspólności majątkowej.
Przykład
Pani Maria nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej. Działalność rozpoczęła w 2023 r. W tym roku może korzystać z jednorazowej amortyzacji. Z kolei Pan Tomasz w 2020 r. zaczął prowadzenie działalności gospodarczej, ale zakończył ją w 2021 r. W związku z tym nie może skorzystać z jednorazowej amortyzacji w 2023 r., gdyż nie upłynęły jeszcze dwa lata od zakończenia działalności.
Jednorazowe odpisy amortyzacyjne dotyczą określonych grup środków trwałych:
kotły i maszyny energetyczne (Grupa 3 Klasyfikacji Środków Trwałych – KŚT),
maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania (Grupa 4 KŚT),
specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty (Grupa 5 KŚT),
urządzenia techniczne (Grupa 6 KŚT),
środki transportu (Grupa 7 KŚT), lecz z wyłączeniem samochodów osobowych,
narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie (Grupa 8 KŚT).
Jeśli dany środek trwały nie zostanie zamortyzowany w całości przy zastosowaniu jednorazowego odpisu amortyzacyjnego, wówczas w następnym roku podatkowym będzie on podlegał amortyzacji na zasadach ogólnych przy zastosowaniu metody liniowej, bądź metody degresywnej.
Ulgi w składkach ubezpieczeniowych
Osoby fizyczne rozpoczynające działalność gospodarczą mogą skorzystać z ulg w składkach na ubezpieczenia społeczne. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez pierwsze 24 miesiące wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia. Ulga ta dotyczy jedynie składek na ubezpieczenie społeczne i nie obejmuje składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Ulga ta jest dostępna dla osób, które nigdy wcześniej nie prowadziły działalności gospodarczej lub nie prowadziły działalności gospodarczej przez ostatnie 60 miesięcy przed rozpoczęciem nowej działalności. Dotyczy to również osób, które nie wykonują działalności na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego wykonywały podobne czynności w ramach stosunku pracy w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.
Przykład
Pani Monika rozpoczęła działalność w 2023 r. Nigdy wcześniej nie prowadziła działalności gospodarczej, więc może skorzystać z omawianej ulgi. Pan Damian prowadził działalność gospodarczą do 15 marca 2018 r. W listopadzie 2023 r. rozpoczął wykonywanie nowej działalności gospodarczej, jednak nie może skorzystać z omawianej ulgi, gdyż jeszcze nie upłynęło 60 miesięcy od chwili zakończenia poprzedniej działalności.
Ponadto z przedmiotowej ulgi nie mogą skorzystać również osoby, które wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Tutaj okres karencji jest krótszy i wynosi od nieco ponad roku do dwóch lat, w zależności od tego, w którym miesiącu danego roku rozpoczynana jest działalność gospodarcza.
Istotą przedmiotowej ulgi jest to, że osoby fizyczne, których ulga dotyczy, przez pierwsze 24 miesiące kalendarzowe wykonywania działalności gospodarczej mogą przyjąć jako podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie kwotę nie niższą niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. W 2023 r. kwota ta wynosi 840 zł (2800 zł x 30%).
Po 24 miesiącach osoby, o których mowa, muszą przyjąć – jako minimalną podstawę wymiaru składek – kwotę stanowiącą co najmniej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Powyższa ulga ma zastosowanie tylko do składek na ubezpieczenie społeczne. Przepisy ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie przewidują odpowiedniego zastosowania omawianej regulacji u.s.u.s. do składek na ubezpieczenie zdrowotne. Przedsiębiorcy mogą również skorzystać z ulgi na start i opłacać tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne przez 6 miesięcy (w niektórych przypadkach 7 miesięc) na zasadach wskazanych w ustawie.
Ulgi podatkowe dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą - podsumowanie
Ulgi podatkowe i zwolnienia w składkach ubezpieczeniowych stanowią istotne wsparcie dla osób fizycznych rozpoczynających działalność gospodarczą. Dzięki nim, nowi przedsiębiorcy mają szansę na łatwiejsze wejście na rynek, co może przyczynić się do tworzenia nowych miejsc pracy i ożywienia gospodarki.
