Wprowadzone 1 listopada 2024 r. przepisy dotyczące tzw. wakacji składkowych na mocy ustawy z dnia 9 maja 2024 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (u.s.u.s.) wprowadziły nowe możliwości dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą. Pojawia się jednak pytanie, czy osoby współpracujące, które pomagają w prowadzeniu działalności, również mogą skorzystać z tego zwolnienia.
Zakres podmiotowy wakacji składkowych – kto może skorzystać?
Zgodnie z art. 17a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, prawo do skorzystania z wakacji składkowych przysługuje wyłącznie:
osobom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą (JDG), o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 u.s.u.s.,
wspólnikom spółek cywilnych.
Z przepisu tego wynika, że katalog uprawnionych jest zamknięty, co oznacza, że inne osoby, w tym osoby współpracujące, nie są objęte możliwością skorzystania z wakacji składkowych. Osoba współpracująca, zgodnie z art. 8 ust. 11 u.s.u.s., to osoba bliska przedsiębiorcy, która pomaga w prowadzeniu działalności gospodarczej, np. małżonek, dzieci, rodzice lub rodzeństwo. Choć osoby te podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, nie są traktowane jako osoby prowadzące działalność na własny rachunek, co wyklucza ich z prawa do wakacji składkowych.
Warunki skorzystania z wakacji składkowych – liczba ubezpieczonych
Osoba współpracująca a wakacje składkowe ZUS - aby przedsiębiorca mógł skorzystać z wakacji składkowych, musi spełniać m.in. określone kryteria dotyczące liczby ubezpieczonych. Zgodnie z art. 17a ust. 1 pkt 1 u.s.u.s., przedsiębiorca może skorzystać z ulgi, jeśli „w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku miał zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych”.
W skład liczby ubezpieczonych wlicza się:
przedsiębiorcę – osobę prowadzącą działalność gospodarczą,
osoby współpracujące – jeśli są zgłoszone do ubezpieczeń,
pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,
zleceniobiorców – z wyjątkiem uczniów i studentów do 16. roku życia, którzy nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Zatem liczba ubezpieczonych, o której mowa w przepisach, nie odnosi się wyłącznie do liczby pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale obejmuje także osoby współpracujące i zleceniobiorców podlegających ubezpieczeniom społecznym.
Wakacje składkowe a umowy zlecenia
Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych istotne jest, aby przedsiębiorcy uwzględnili osoby zatrudnione na umowy zlecenia. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 u.s.u.s., zleceniobiorcy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, jeśli wykonują zlecenie jako jedyne źródło dochodu lub jeśli dochód z umowy zlecenia przewyższa minimalne wynagrodzenie. Przepisy o wakacjach składkowych nie wprowadzają wyłączenia dla osób zatrudnionych na umowy cywilnoprawne, o ile spełniają one warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym.
Przykład
Przedsiębiorca Jan prowadzi JDG i zatrudnia czterech pracowników na umowę o pracę oraz dwóch zleceniobiorców. Dodatkowo, jego żona pomaga mu w prowadzeniu działalności jako osoba współpracująca. W miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o wakacje składkowe liczba ubezpieczonych, których Jan musi uwzględnić, wynosi siedem osób (on sam, czterech pracowników, dwóch zleceniobiorców oraz jego żona jako osoba współpracująca). Liczba ta nie przekracza limitu 10 ubezpieczonych, więc Jan może złożyć wniosek o wakacje składkowe.
Warto sprawdzić:
Czy wspólnik spółki cywilnej, jawnej lub komandytowej może skorzystać z wakacji składkowych ZUS?
Jak obliczyć limit przychodu dla wakacji składkowych ZUS jako wspólnik spółki cywilnej?
Dobrowolne ubezpieczenia społeczne a wakacje składkowe – zasady dla przedsiębiorców
PFRON a wakacje składkowe ZUS – porównanie korzyści dla przedsiębiorców
Dlaczego osoby współpracujące nie mogą skorzystać z wakacji składkowych?
Osoby współpracujące, mimo że podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu na zasadach podobnych do przedsiębiorców, nie są uznawane za osoby prowadzące działalność gospodarczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 u.s.u.s. Art. 17a u.s.u.s. wskazuje wyraźnie, że prawo do skorzystania z wakacji składkowych przysługuje jedynie podmiotom prowadzącym działalność na własny rachunek – JDG i wspólnikom spółek cywilnych. Taka interpretacja wynika z zamkniętego katalogu uprawnionych do ulgi.
Art. 17a ust. 1 u.s.u.s. – określa, że wakacje składkowe dotyczą wyłącznie osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą i wspólników spółek cywilnych.
Art. 8 ust. 11 u.s.u.s. – definiuje osobę współpracującą, co wyklucza ją z katalogu osób uprawnionych do skorzystania z wakacji składkowych.
Art. 6 ust. 1 pkt 4 u.s.u.s. – wskazuje, że zleceniobiorcy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, co oznacza, że wliczają się do liczby ubezpieczonych, która jest istotna przy ustalaniu uprawnień do wakacji składkowych.
Osoba współpracująca a wakacje składkowe ZUS - podsumowanie
Wakacje składkowe, wprowadzone nowelizacją ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, są dostępne wyłącznie dla przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz wspólników spółek cywilnych. Osoby współpracujące, mimo że podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, nie mają prawa do skorzystania z tej ulgi. Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych, która decyduje o możliwości złożenia wniosku, uwzględnia się wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniom społecznym, w tym zleceniobiorców, pracowników i osoby współpracujące, z wyłączeniem uczniów i studentów poniżej 16. roku życia.
