Różnice kursowe są regulowane w polskim systemie prawnym w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT), a szczegółowe zasady ich rozliczania zostały zawarte w art. 15a ustawy o CIT. Przepisy te określają, kiedy i w jaki sposób przedsiębiorcy mogą rozliczać dodatnie i ujemne różnice kursowe, a także kiedy te różnice wpływają na przychody lub koszty uzyskania przychodów.
Jak stosować różnice kursowe?
Art. 15a ust. 1 ustawy o CIT
Różnice kursowe, o których mowa w ust. 2–7, są różnicami wynikającymi z przeliczenia wartości walut obcych na złote oraz różnic wynikających z kursów walut stosowanych przez podatnika przy transakcjach dokonywanych w walutach obcych. Różnice kursowe mogą być dodatnie lub ujemne i zwiększają odpowiednio przychody podatkowe lub koszty uzyskania przychodów.
Dodatnie różnice kursowe
Art. 15a ust. 2 ustawy o CIT
Dodatnie różnice kursowe powstają w sytuacji, gdy:
wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania tego przychodu, jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego faktycznego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia tego kosztu, jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu jego zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
wartość otrzymanych środków pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu, przeliczona według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, jest niższa od wartości tych środków w dniu ich wypływu, przeliczonych według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni;
wartość kredytu (pożyczki) udzielonego w walucie obcej w dniu jego udzielenia, przeliczona według kursu średniego NBP, jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczona według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
Ujemne różnice kursowe
Art. 15a ust. 3 ustawy o CIT
Ujemne różnice kursowe powstają w sytuacji, gdy:
wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania tego przychodu, jest wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego faktycznego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia tego kosztu, jest niższa od wartości tego kosztu w dniu jego zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
wartość otrzymanych środków pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu, przeliczona według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, jest wyższa od wartości tych środków w dniu ich wypływu, przeliczonych według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni;
wartość kredytu (pożyczki) udzielonego w walucie obcej w dniu jego udzielenia, przeliczona według kursu średniego NBP, jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczona według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
Kursy faktyczne i średnie NBP
Art. 15a ust. 4 ustawy o CIT
W przypadku, gdy przy przeliczeniu różnic kursowych stosowane są faktycznie zastosowane kursy walutowe, przepisy te mają zastosowanie pod warunkiem, że kurs faktyczny nie odbiega o więcej niż 5% od kursu średniego Narodowego Banku Polskiego ogłaszanego na dzień poprzedzający dzień dokonania transakcji.
Art. 15a ust. 5 ustawy o CIT
W przypadku, gdy nie jest możliwe ustalenie faktycznego kursu walutowego zastosowanego w dniu otrzymania należności lub zapłaty zobowiązania, stosuje się średni kurs Narodowego Banku Polskiego z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień transakcji.
Kurs przy sprzedaży i zakupie walut
Art. 15a ust. 6 ustawy o CIT
Dodatnie i ujemne różnice kursowe w CIT - różnice kursowe, o których mowa w ust. 2-5, uwzględniają kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych, a także otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W innych przypadkach stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień uzyskania przychodu lub poniesienia kosztu.
Procedura korekty kursów walut
Art. 15a ust. 7 ustawy o CIT
W sytuacji, gdy faktyczny kurs walutowy odbiega o więcej niż 5% od kursu średniego NBP, organ podatkowy może wezwać podatnika do zmiany kursu lub przedstawienia wyjaśnień. W przypadku braku zmiany kursu lub odpowiedniego uzasadnienia organ podatkowy może samodzielnie określić kurs na podstawie kursów średnich NBP.
Wybór metody ustalania różnic kursowych
Art. 15a ust. 8 ustawy o CIT
Podatnicy mogą ustalać różnice kursowe zgodnie z przepisami rachunkowości, przy czym muszą to czynić zgodnie z zasadami stosowanymi przez nich do wyliczania różnic kursowych na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych. Wyboru tej metody należy dokonać na początku roku podatkowego, a metoda musi być stosowana konsekwentnie przez cały rok.
Różnice kursowe mają istotne znaczenie w rozliczeniach podatkowych firm prowadzących działalność międzynarodową lub dokonujących transakcji w walutach obcych. Obliczanie tych różnic zgodnie z przepisami ustawy o CIT zapewnia prawidłowe rozliczenie przychodów i kosztów, co ma wpływ na wysokość zobowiązań podatkowych. Szczególnie ważne jest stosowanie kursów faktycznych lub średnich NBP oraz przestrzeganie przepisów dotyczących korekt i przeliczania kursów w przypadkach wątpliwości.
Dodatnie i ujemne różnice kursowe w CIT, jak opisane powyżej, są istotnym elementem w rozliczeniach podatkowych firm, które prowadzą działalność gospodarczą w walutach obcych. Różnice kursowe, zarówno dodatnie, jak i ujemne, bezpośrednio wpływają na przychody lub koszty uzyskania przychodów, a ich prawidłowe wyliczenie jest kluczowe dla zgodności z przepisami ustawy o CIT.
Dodatnie i ujemne różnice kursowe w CIT - podsumowanie
W praktyce, różnice kursowe wynikają z rozbieżności między wartością transakcji przeliczonych według różnych kursów walutowych – na przykład w momencie uzyskania przychodu lub poniesienia kosztu, a następnie w dniu faktycznego otrzymania zapłaty lub dokonania płatności. Dodatnie różnice kursowe prowadzą do zwiększenia przychodów, co może wpłynąć na wyższe zobowiązania podatkowe, podczas gdy ujemne różnice kursowe zwiększają koszty uzyskania przychodów, co może obniżyć podstawę opodatkowania.
Art. 15a ustawy o CIT daje możliwość rozliczania różnic kursowych na dwa sposoby: według przepisów rachunkowości lub według metod przewidzianych w przepisach podatkowych. Wybór metody powinien być dokonany na początku roku podatkowego, a wybrana metoda musi być stosowana konsekwentnie przez cały okres rozliczeniowy.